اعتلای هنرهای آیینی پس از پیروزی انقلاب

قزوین- ماهیت انقلاب اسلامی را باید علاوه بر استکبارستیزی فرهنگی دانست و بدون شک تاثیر انقلاب بر هنر و فرهنگ این کشور در طول ۴۴ سال گذشته متمایز از عرصه‌های دیگر است.

خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها: شکل‌گیری انقلاب اسلامی را می‌توان عصر تحول در هنر و فرهنگ این کشور دانست. تغییر در ساختار هنری و فرهنگی و اصالت بخشی به هنر بدون ابتذال و نگاه به ابعاد هنر و فرهنگ در مسیر رشد و تعالی جامعه یکی از اقدامات اساسی انقلاب اسلامی است.

تعالی هنرهای آئینی و شکل‌گیری ادبیات پایداری در طول سالیان پس از انقلاب و در سایه هجوم همه جانبه فرهنگی تنها بخشی از دستاوردهای انقلاب اسلامی در سال‌های اخیر است. «حمیدرضا سبحانی نژاد» نویسنده و هنرمند برجسته قزوینی با نگاهی متفاوت به هنر و فرهنگ پس از انقلاب رشد و تحول آن را بررسی کرده است.

سبحانی نژاد در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: انقلاب اسلامی با ماهیت همه جانبه ی فرهنگی شکل گرفت و در برابر سیاست‌های غرب گرایانه و لیبرالیستی رژیم پهلوی قد علم کرد. انقلاب اسلامی فریاد استقلال حق طلبی و آزادیخواهی با محوریت اسلام در تمام امور فرهنگی سیاسی اجتماعی بود.

استفاده از هنر در معرفی انقلاب اسلامی

این نویسنده و فیلمنامه نویس عنوان کرد: طبق تعبیر امام، «انقلاب ایران انفجار نور بود» که اگر بخواهیم به این جمله بپردازیم متوجه می‌شویم این واژه خود دارای استعاره، بار فرهنگی با معنایی عمیق و چند وجهی است.

وی با بیان اینکه در تمام جهان فرهنگ و هنر دارای فرم و محتوای است، افزود: انقلاب اسلامی تغییری در محتوای فرهنگ جامعه ایجاد کرد و نقطه‌ی اوج این تحولی فرهنگی و هنری در دوران دفاع مقدس تجلی یافت.

این هنرمند ادامه داد: دفاع مقدس در واقع تصویری از روایات، اساطیر و متون دینی و ارزشی ایرانی را بازیابی کرد. شنیده‌ها و حماسه‌های تاریخی هزاران ساله به شکل عینی مجسم شد.

دفاع مقدس بستر ظهور هنرمندان

نویسنده سریال رنج پنهان با تاکید بر اینکه در دوره دفاع مقدس هنرمندان خوبی ظهور کردند تشریح کرد: با نگاهی به تاریخ می‌بینیم آنچه که هویت ایرانی و اسلامی و شیعه را در برابر هجوم مغول‌ها و ترک‌ها حفظ می‌کرد فرهنگ غنی این کشور بود.

وی ادامه داد: فرهنگ در ادوار مختلف نمودهای متفاوتی داشته و آنچه که اکنون وجود دارد مقدمه و پیش درآمدی برای رسیدن به سطح متعالی فرهنگ و هنر در جامعه ایرانی اسلامی است.

نویسنده سریال سنجرخان تاکید کرد: متأسفانه طی دهه گذشته رویش‌های قابل قبولی در میان اهالی فرهنگ و هنر ارزش مدار، آگاه و روز آمد بروز نکرد. به نظر بنده باید نسل جدید را با فرهنگ ایرانی و اسلامی آشنا کرد، تاریخ صدها ساله ایران را در قالب هنر و روایت‌های تاریخی به جوانان عرضه کرد تا هویت خود را بهتر بشناسند و در برابر هجمه رسانه‌ای غرب استوار بمانند.

وی افزود: علت کم رنگ شدن فعالیت‌های اثرگذار فرهنگی را می‌توان تهاجم و دروغ پراکنی رسانه‌های بیگانه، کم اهمیت شدن سرمایه گذاری و جذب نخبگان واقعی هنر فاخر اسلامی در عرصه‌های مختلف، عدم استفاده‌ی هوشمندانه و راهبردی از الگوهای تاریخ اسلام و شیعه حتی بزرگان علمی دینی و ایثارگری در آثار فرهنگی و هنری همچنین توجه نکردن به سلیقه جوانان و جذابیت بیان هنری مرتبط با دستاوردهای همه جانبه انقلاب اسلامی اشاره کرد.

این نویسنده تصریح کرد: پس از انقلاب اقدامات خوبی در حوزه‌های مختلف ازجمله محرومیت زدایی و عمرانی شکل گرفت اما دستگاه‌های فرهنگی و هنری به خوبی نتوانستند اتفاقات و دستاوردهای به دست آمده را به تصویر کشیده و به نسل بعدی منتقل کنند.

وی تاکید کرد: متأسفانه طی دهه اخیر آنچه که به عنوان اقدامات فرهنگی انجام می‌شود در واقع فرایندهای تبلیغی است که البته بسیار ضروری هستند اما تاریخ مصرف دارند و در ناخودآگاه تاریخی اجتماعی مردم تأثیر عمیقی ندارند. تنها هنر و ادب می‌تواند ذهنیت و دیدگاه عمیق ملت را به شیوه‌ی مطلوب تغییر دهند. آنچه که هویت ایرانی و اسلامی را ماندگار می‌کند داشتن آثار هنری و فرهنگی فاخر و ماندگار است.

سبحانی نژاد افزود: وجود شرایط و اولویت‌های بالقوه و بالفعل از جمله بحران‌های اجتماعی و حوادث طبیعی سبب غفلت از پرداختن و سرمایه گذاری مالی و معنوی شایسته در امور فرهنگی و هنری شد و این در حالی است که اسلام و شیعه دارای محتوای غنی و عمیق انسانی است که همین ریشه و عمق تا حدودی توانسته این کشور را از هجمه‌های فرهنگی محفوظ بدارد.

جمهوری اسلامی با استفاده از هنر حقانیت خود را به اثبات رسانده است

وی در ادامه یادآور شد: کشورهای مختلف در دوره‌های متفاوت در برابر هجمه‌های فرهنگی تسلیم شدند اما کشور ما با داشتن زبان غنی، ادبیات پر شور، نگارگری و خوشنویسی اصیل همچنین آداب و رسوم ایرانی و دینی در طول تاریخ توانسته حقانیت خود را اثبات کند و به عرصه بالندگی برساند. حال زمان آن رسیده است که این مسیر اوج بگیرد تا در بهترین شکل به نسل بعدی نیز انتقال پیدا کند.

این نمایشنامه‌نویس عنوان کرد: هنرهایی از جمله تعزیه، خوشنویسی و شعر که بازخوانی و تلفیق آموزه‌های دینی و عرفان ایران اسلامی هستند یا عرصه فیلم، سریال و تئاتر در دهه‌های اولیه انقلاب توانستند به نقطه‌ی شکوفایی و اوج خود نزدیک شوند.

هنر انقلاب زیبایی‌های معنوی دفاع مقدس را به تصویر کشید

وی عنوان کرد: هنر انقلاب در زمان دفاع مقدس توانست زیبایی‌های معنوی جنگ را از میان خاک و آتش و خون به تصویر بکشد و در ضمیر مخاطب بنشاند اما لازم است این عرصه‌ها به شکلی امروزی‌تر و بالنده‌تر ادامه یابد و هنرمندانی در تراز جمهوری اسلامی جایگاه قابل توجهی در جامعه داشته باشند. بی تردید ریشه بسیاری از مشکلات و بحران‌های سیاسی، اجتماعی و حتی اقتصادی را می‌توان در کم کاری‌ها و وادادگی‌های فرهنگی یافت.

این فعال فرهنگی بیان کرد: امور فرهنگی باید به هویت ایرانی و شیعه در قالب هنر توجه داشته باشند که البته این امر همواره مورد تاکید رهبر انقلاب نیز بوده است و ایشان ماندگار شدن فرهنگ و تفکر ایران اسلامی را با زبان هنر تعریف و تاکید کرده‌اند.

وی مطرح کرد: برای مثال شاهنامه اثر فاخری است که در ناخودآگاه انسان یادآور شجاعت، غیرت، راستی، انصاف، توحید محوری و خداجویی است که پس از هزار سال همچنان جاودان مانده و در جامعه تأثیر مثبت و عمیق می‌گذارد. حال لازم است در این عرصه آثار و هنرمندانی بروز و ظهور پیدا کنند که همچون آثاری از جمله شاهنامه یا آثار مشهور استاد فرشچیان، فیلم‌های ماندگار دفاع مقدس و نمایشنامه‌های عاشورایی یادآور هویت ایرانی و اسلامی بوده و بتوانند جوانان با استعداد را نسبت به ورود به این عرصه راغب کنند.

سبحانی نژاد با تاکید بر اینکه دهه‌های ۷۰ و ۸۰ درخشان‌ترین دوره فرهنگی و هنری در عرصه‌های مختلف بعد از انقلاب بود عنوان کرد: متأسفانه رویدادهای تاریخی مهم و سرنوشت سازی که دارای مفاهیم عمیق و بضاعت‌های فرهنگی هستند، فراموش شده‌اند که لازم است طی بازخوانی هنری، مورد ریشه‌یابی و تحلیل جامع قرار بگیرند به ویژه وقایع منجر به انقلاب اسلامی باید به وضوح بیان شوند تا جوانان بدانند انقلاب سال ۱۳۵۷ یک اتفاق بالنده، کم نظیر و غیر قابل بازگشت است.

وی در پایان گفت: در حال حاضر ما باید به دنبال آن باشیم که فضای هنری و فرهنگی کشور پالایش یافته، امید آفرین و آگاهی بخش باشد، تولیدات هنری مخاطب حداکثری داشته باشند و هنرمندان اصیل و توانمند این عرصه هویت و شخصیت اجتماعی قابل توجهی داشته باشند تا بتوانند نسل جوان را به سوی هویت واقعی، خودباوری، ایمان و اعتقاد به باورهای اصیل و وطن دوستی سوق دهند.